PAGLISAN (Things Fall Apart, Isang Nobela mula sa Nigeria) ni Chinua Achebe

PAGLISAN  (Things Fall Apart, Isang Nobela mula sa Nigeria)
ni Chinua Achebe
Ibinuod at Isinalin sa Filipino ni Julieta Rivera
Sinuri ng mga mag-aaral mula sa sekyon ng Krypton

Miyembro:

Jona Alessandra Turalba       Aizzie Mae Loquero

Kate Frances Gregorio          Mariel Rotone

1. PAGKILALA SA MAY AKDA

Si Chinua Achebe ay ipinanganak noong Nobyembre 16, 1930 sa bansang Nigeria. Ang kanyang mga magulang ay sina Isaiah Okafo Achebe at Janet Anaenechi Iloegbunam. Ang pamilya ng Achebe ay may limang iba pang mga anak na nabuhay, na pinangalanan sa isang katulad na pagsasama ng tradisyonal na mga salita na may kaugnayan sa kanilang bagong relihiyon. Si Chinua Achebe ay namatay noong Marso 21, 2013 sa edad na walumpu’t tatlo. Maraming siyang likhang na mga nobela katulad ng “Things Fall Apart”, “No Longer at Ease”, “Arrow of God”, at “A Man of the People”.

Si Chinua Achebe ay isa sa pinakadakilang taga-gawa ng nobela mula sa Nigeria. Ang kanyang mga nobelang isinulat ay para sa mga Aprikanong tagapakinig. Habang nagtatrabaho para sa Nigerian Broadcasting Corporation, binubuo niya ang kanyang unang nobela na pinamagatang “Things Fall Apart” na ang kuwento ay isang tradisyunal na mandirigma na hindi makaka-angkop sa pagbabago ng mga kondisyon mula sa literaturang Aprikano,. Ibinenta ito nang higit sa 20 milyong mga kopya at isinalin sa higit sa 50 mga wika.

2. URI NG PANITIKAN

v Masasabing ang akdang Paglisan ay isang nobela dahil ito’y nagtataglay ng mahabang kathang pampanitikan na naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na pagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila -isang masining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkasunod at magkakaugnay. Ang mga pangyayaring ito ay may kanya-kanyang tungkuling ginagampanan sa pagbuo ng isang matibay at kawili-wiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela. Ang Nobela ay may katangian na pumuna sa lahat ng mga larangan ng buhay, pumukaw ng damdamin ng mambabasa, ang balangkas ng pangyayari ng mga pangyayari ay tumutukoy sa kaisahang ibig mangyari,at maraming ligaw na tagpo at kaganapan. Samantalang may layunin naman itong gumising sa diwa at damdamin ng mambabasa, magbigay aral tungo sa pag-unlad ng buhay at lipunan, at magsilbing daan tungo sa pagbabago ng sarili at lipunan.

3. LAYUNIN NG MAY AKDA

REALISMO

Ø  Ito ay nasabi naming realismo dahil binigyang diin nito ang layuning ilahad ang nangyayari sa ating tunay na buhay o ang ating kalagayan tulad ng diskriminasyon.

Ø  Nasabi naming na ito ay realismo dahil sa kuwento na “Paglisan” ay nagpapakita ito ng diskriminasyon sa pagitan ni Okonkwo (ang anak) at ni Unoka (ang ama).

Ø  Dahil madalas ipinagkukumpara ang anak sa kanyang ama bilang isang talunan. Pero ipinakita ni Okonkwo na hindi siya katulad ng sinasabi ng iba na mahina siya at talunan gaya ng kanyang ama.

Ø  Pinatunayan niya na kaya niya at siya ay nakapag- lingkod sa siyam na nayon sa kanilang lugar sa tribo sa Nigeria.

Ø  Siya rin ay nakapag pundar ng mga ari-arian na resulta ng kanyang mga pinaghirapan.

4. TEMA O PAKSA NG AKDA

Ang akda ay mayroong iba't ibang tema, makikita dito ang pagpili sa pagbabago o pananatili sa kinagisnang tradisyon ng kanilang tribo, ang tunay na pagpapakahulugan sa pagkalalaki at ang huli ay ang wika bilang tanda ng pagkakaiba ng ating kultura. Sa ilalim ng unang tema na 'pagpili sa pagbabago o pananatili sa kinagisnang tradisyon' nakita ito sa akda kung saan pinili ng karamihan sa mga kasapi ng tribo ang sumapi sa Kristiyanismo na dala ng mga taga kanluranin sa kadahilanang ang mga tao sa Umuofia ay nasasabik sa mga oportunidad na maaaring iparanas ng mga misyonero sa kanila. Sa kabilang banda, pinili ni Okonwo na huwag sumali sa pagbabagong hatid ng mga 'puti' dahil sa siya'y naniniwala na ikakadagdag ito ng kanyang pagkalalaki at ang tradisyong kanyang kinagisnan ay may malaking papel sa kanyang pagpapahalaga sa sarili. Sunod naman ay ang temang 'ano ba ang tunay na pagpapakahulugan sa pagkalalaki?' na kung saan pinili ni Okonkwo na magpanggap ng kanyang tunay na pagkatao dahil sa nais niyang lamangan ang kaniyang ama na naniniwalang siya ay mahina. Kung kaya sa loob ng ilang taon siya ay nagsanay upang patunayan sa kanyang ama na siya ay malakas at may kakayahang mamuno. Naging daan din ang paniniwalang ito ni Okonkwo upang maging bayolente sa kanyang mga asawa at pagiging laging galit o malamig ang pakikitungo sa iba ngunit ang hindi niya alam ay sa patuloy niyang pagpapangap ay nagiging sarado na ang kanyang isipan. Sa ilalim naman ng huling tema na 'ang wika ay tanda ng pagkakaiba-iba ng kulutura' pinili ni Achebe na gawin ang akdang ito gamit ang wikang Ingles at hindi ang kanilang wika dahil ang tunay na intensyon ni Achebe ay ipabasa ito sa mga Kanluranin at ipamuka ang tunay na 'Nigeria' at isang daan na para gawin ito ay ang paggamit ng wikang Ingles bilang midyum ng nobela. Ang paksa ng nobela ay patungkol sa pagpasok ng mga taga- Kanluran partikular na ang mga misyonerong Briton at kung paano bumagsak o tuluyang naglaho ang mga kinagisnang tradisyon ng Nigeria.

5. MGA TAUHAN/ KARAKTER SA AKDA       

OKONKWO – isang matapang at respetado mandirigma na nagmula sa lahi ng mga Umuofia.

IKEMEFUNA – 15 anyos na lalaki mula sa Mbaino, na ibinigay sa Umuofia bilang kabayaran sa pagpatay ng isang babae sa Umuofia.

UNOKA – siya ang ama ni Okonkwo. Sa kabila ng pagiging musikero, siya ay tamad at iresponsable kaya’t siya ay nalubog sa utang.

OBIERIKA – ang matalik na kaibigan ni Okonkwo na nagbibigay ng payo rito.

EZINMA – Anak na babae ni Okonkwo na nagkasakit.

OGBUEFI EZEUDU – isa sa matatandang taga-Umuofia na lihim na ipinaalam ang planong pagpatay kay Ikemefuna. Siya ang nagbigay babala kay Okonkwo na huwag makialam sa planong ito.

UCHENDU – Ang tiyuhin ni Okonkwo na malugod siyang tinanggap sa Mbanta.

GINOONG KIAGA – isang interpreter.

GINOONG BROWN – lider ng misyonero na kumausap sa mga taga-Mbanta.

REV. JAMES SMITH – isang malupit at bugnuting misyonero na pumalit kay G. Brown nung ito’y magkasakit.

6. TAGPUAN/PANAHON

UMUOFIA – isang hindi gaanong kilala at kalakihang tribo sa Nigeria. Dito nakatira si Okonkwo at sa tribong ito binigay si Ikemefuna.

MBANTA – lugar ng kapanganakan ng ina ni Okonkwo. Dito nagtungo si Okonkwo nung siya ay lumisan sa Umuofia.

7. NILALAMAN O BALANGKAS NG MGA PANGYAYARI

§  Ang mga pangyayari sa akda ay maaaring maihalintulad sa mga pangyayare sa ating bansa noong panahon ng pananakop ng iba’t-ibang bansa.

• Sa kahabaan ng nobela naipakita ang iba’t-ibang antas ng emosyon sa pamamagitan ng mga persona.
• Sinimulan ng may-akda ang istorya sa pamamagitan ng pagpapakilala sa pangunahing tauhan at pagtalakay sa problema o ‘conflict’.
• Naging malinaw ang nobela sapagkat maayos na napagkasunod-sunod ang mga pangyayari sa kuwento.
• Ang mga pangyayari sa akda ay maaaring maihalintulad sa mga pangyayare sa ating bansa noong panahon ng pananakop ng iba’t-ibang bansa.
• Sa kahabaan ng nobela naipakita ang iba’t-ibang antas ng emosyon sa pamamagitan ng mga persona.
• Sinimulan ng may-akda ang istorya sa pamamagitan ng pagpapakilala sa pangunahing tauhan at pagtalakay sa problema o ‘conflict’.

Naging malinaw ang nobela sapagkat maayos na napagkasunod-sunod ang mga pangyayari sa kuwento.

8. MGA KAISIPAN O IDEYANG TAGLAY NG AKDA

“ Ang tunay na tagumpay ay makakamit lamang  kung ikaw ay tunay na nagsisikap at hindi dahil sa swerte lamang”

“Kung ating paiiralin ang pagiging ‘insecure’ sa mga bagay-bagay ito’y makakaapekto sa ating pagdedesisyon sa buhay”

“Matuto tayong rumespeto sa ibang kultura at huwag natin itong kutyain”

“Ang pagpapakamatay o pagpapatiwakal ay isang kasuklaman para sa ibang tao”

9. ESTILO NG PAGKAKASULAT NG AKDA

 Maayos itong naipahayag o nailarawan dahil ang ideya ay ginagamitan ng mga naaangkop na salita upang mas lalo pa itong maintindihan ng mga mambabasa.Masasabing kronolohikal ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na nagpapakita ng isang buong diwa o kaisipan. Maituturing itong Nobelang makabanghay at masining dahil sa paglalarawan ng mga tauhan at nangingibabaw ang pagkakabalangkas ng pangyayari ang ikawiwili ng mga mambabasa

10. BUOD

Si Okonkwo ay isang matapang at respetadong mandirigma sa Umuofia hanggang Mbaino. Ipinamalas niya ang kanyang katapangan upang mapagtakpan ang nilalaman ng kanyang loob para sa amang si Unoka.Pinamunuan niya ang siyam na nayon. Dahil dito siya ang kinilalang lider ng kanilang tribo at siya ang pinili ng mga kanayon upang ipagtanggol si Ikemefuna. Kinuha ang batang lalaki bilang tanda ng pagkakasundo sa kapayapaan ng Umuofia at isang nayon matapas makapatay ang ama ni Ikmefuna ng babaeng Umuofian. Habang sila ay naglalakbay, biglaan sinugod ng mga kasamang lalaki si Ikemefuna upang patayin, ngunit nagawang makatakas ng kawawang bata. Humingi ng saklolo si Ikemefuna sa kay Okonkwo. Habang nasa harapan ng kanyang pinamumunuan kailangan mamili ni Okonkwo at upang ipakita ang katapangan sa harap ng mga kanayon, pinili niyang patayin ang bata sa kabila ng paghingi nito ng saklolo. Umuwi si Okonkwo ng mag isa. Nakaramdam ng konsensiya si Okonkwo matapos sa kanyang pagkakamaling ginawa.Nagpasya itong tumungo sa kanyang kaibigan na si Obrieka.Lumipas ang mga panahon, nabalitaan nalamang ni Okonkwo na patay na pala si Ogbuefi Ezeudu ang matandang nagbigay sa kanyan ng babala tungkol sa pagpaslang kay Ikemefuna. sa di malamang dahilan,umalingawngaw ng  malakas na putok ng baril sa paligid habang nakaburol si Ogbuefi Ezeudu.  Tinamaan ng baril ni Okonkwo  ang labing-anim na taong gulang na anak ng yumao. Napagpasyahan na ipatapon si Okonkwo at ang kanyang pamilya  sa Mbanta. Malugod naman silang tinanggap ng mga kaanak lalo na ng kanyang tiyuhin na si Uchendu.Matiyagang kinukuha at inaani ni Obrieka ang mga pananim upang ibenta at ibigay kay Okonkwo ang kita.Isang masamang balita naman noon ang ipinabatid ni Obierika nang minsang nagdala siya ng pinagbilhan kay Okonkwo. Winasak daw  ng mga puti ang Abame, isa ding pamayanan ng mga Umuofia.  Isang araw may mga dumating na misyonero sa Mbanta Hindi naglaon, nagkasakit si G. Brown at pinalitan ni Rev. James Smith, isang malupit at bugnuting misyonero. Habang isinasagawa ang taunang seremonya para sa pagsamba sa Bathala ng Lupa hinablot ni Enoch ang takip sa mukha ng isang Egwugwu ito ay katumbas ng pagkitil sa espiritu ng mga ninuno. Kinabukasan, sinunog ng Egwugwu ang tahanan ni Enoch at ang simbahang itinayo nina Rev. Smith. Ikinalungkot ng komisyoner ng distrito ang nangyari sa kanilang simbahan at nagpatawag ito ng isang pagpupulong kasama ang mga pinuno ng mga Umuofia. Sa pulong, ipina-aresto ang mga dumalong pinuno ng mga Umuofia at ikinulong. Hindi rin nagtagal ay pinalaya na ang mga bilango at napagkasunduang tumiwalag. Dahil sa pagaakalang nais ng mga kaangkan na maghimagsik nagawang patayin ni Okonkwo ang pinuno ng mga mensaherong lumapit sa mga kaangkan niya ngunit ang totoo ay hindi pa handa sa giyera ang mga kaangkan niya.Dahil sa pagkakamaling ito, iimbitahan sana ng komisyoner si Okonkwo para sa isang pandinig  ngunit ngmakita nila si Okonkwo, ito ay natagpuang nakabigti. Nagimbal ang buong nayon sa nangyari sapagkat si Okonkwo ay kilala dahil sa mga nagawa nito at sa katapangan.