TALUMPATI SA PAGTANGGAP NG NOBEL PRIZE PARA SA LITERATURA 2002 (ISANG SURING-BASA)

TALUMPATI SA PAGTANGGAP NG NOBEL PRIZE PARA SA LITERATURA 2002 (ISANG SURING-BASA)

Talumpati mula sa Hungary

Isinulat ni Imre Kertesz

Isinalin sa Filipino ni Cristina Dimaguila-Macascas

Sinuri nina Juliane Paulyn Pasion, Dannica Kumambow, Joseph Linus De Guzman, Michael Mercado, Paul Gabriel Polidario, Cyril Aaron Rockwell (Group 8 mula sa Baitang 10, Pangkat Krypton)

1. PAGKILALA SA MAY-AKDA

Si Imre Kertesz ay ipinanganak noong ika-9 ng Nobyember taong 1929 at namatay noong ika-31 ng Marso taong 2016 sa Budapest, Hungary. Siya ay kinilala dahil sa kanyang semi-autobiographical accounts ng Holocaust. Ginamit niya ang kanyang plataporma upang maipalaganap ang kanyang mga nalalaman o kanyang mga naranasan patungkol sa Holocaust. Maliban sa talumpating ito, siya rin ay kilalang awtor ng mga nobela na ang tema o paksa ay patungkol sa politikal o sa pananakop ng mga Auschwitz sa kanila.

Ang siyang nag-udyok kay Imre Kertesz na maging nobelista ay ang kanyang hangarin na makagawa ng rebolusyon, hindi man pisikal, kung hindi sa pamamagitan ng literatura. Tulad nga ng sinabi niya sa kaniyang panayam, pinag-aralan niyang mabuti ang mga kaganapan noong Holocaust ngunit noong natapos niya ang nobela niya, maraming tao ang nagsasabing hindi interesado rito. Pero sa kabila nito, ito pa rin ay nag- udyok sa mga tao na gumawa ng kilos at nagbigay daan sa mga kanila upang maisip nila ang kanilang kalagayan. Ginamit niya ang kanyang nalalaman at karanasan para tayo ay maliwanagan na sa pagdating ng panahon, maaaring maulit ito ngunit may bagay na tutulong sating magpatuloy sa buhay. 

2. URI NG PANITIKAN

Ayon pa lamang sa pamagat, malalaman na natin na ang uri ng panitikan na ginamit dito ay talumpati. Ang talumpati ay isang anyo ng sanaysay. Tulad ng pangkaraniwang anyo ng sanaysay, ang talumpati ay nahahati sa tatlong bahagi: panimula, katawan, at wakas. Sa panimula, nanghihikayat sa mga tagapakinig ang mananalumpati sa pamamagitan ng mga sipi mula sa mga kilalang tao, salawikain, kasabihan, diyalogo ng mga tauhan sa pelikula, at maging linya ng awit. Ang katawan o tinatawag ding gitnang bahagi, ay nagtataglay ng nilalaman ng talumpati kung saan pinapalawak at ipinaliliwanag ang ideya. Sa wakas naman binibitawan ang pangunahing kaisipan na maaaring kapulutan ng aral ng mga tagapakinig.

3. LAYUNIN NG AKDA

Ang akdang ito ay may layuning makapagpaliwanag ng kabalintunaan tungkol sa Holocaust. Ito rin ay naglalayon na mag-iwan ng inspirasyon sa mga tagapakinig at mga mambabasa na magpatuloy sa buhay sa kabila ng mga karanasan.

PAGLALAPAT NG TEORYANG PAMPANITIKAN: Mailalapat sa talumpating ito ang mga sumusunod: Una, ang TEORYANG REALISMO, dahil inilahad ni Imre Kertesz ang kanyang tunay na karanasan sa nangyaring Holocaust. Pangalawa, TEORYANG SIKOLOHIKAL kung saan nakita ang takbo ng isip ng may-akda sa kanyang pinaniniwalaan at pinahahalagahan. Ikatlo ay ang TEORYANG EKSISTENSYALISMO dahil binigyang diin sa akda ang paniniwala ni Imre Kertesz bilang isa sa mga nakaligtas sa Holocaust at malaya siyang nakapaglahad ng kaniyang mga nais sabihin. Nabigyang diin sa wakas ng talumpati na ang nagpapanatili sa kanyang buhay dito sa daigdig ay pag-ibig. Maaari rin ang TEORYANG BAYOGRAPIKAL sapagkat naipamalas din ang kasagsagan ng buhay ni Imre Kertesz.

Ayon sa kanyang naranasan sa Holocaust, maipapakita rin ang iba pang mga teoryang pampanitikan. Isa rito ay TEORYANG MARXISMO sapagkat naipakita ang pagtutunggali ng mga tao, partikular ang mga Hudyo laban sa mga Auschwitz. Panghuli, TEORYANG HISTORIKAL dahil ang nasabing Holocaust ay naganap noong panahon pa ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig na naging parte ng kasaysayan ng mundo.

4. TEMA O PAKSA NG AKDA

Ang tema ay tungkol sa pagpapatuloy sa buhay sa kabila ng mabigat na karanasan. Para sa kanya, ang Holocaust ay hindi isang pambihirang pangyayari na madaling kalimutan dahil nag-iwan ito ng pangamba sa mga biktima. Pangunahing kaisipan dito ang pagpapanatili sa mundo nang dahil sa pag-ibig.

5. MGA TAUHAN/KARAKTER SA AKDA

Si Imre Kertesz, na siyang nagtalumpati, ang persona. Dahil nga ito ay isang talumpati, unang panauhan ang ginamit sa akda na lalong nagbigay diin sa kanyang malupit na karanasan sa Holocaust. Isa siya sa mga nakaligtas sa Auschwitz at tinuturing niya ito bilang isang uri ng obligasyon dahil napagtanto niya kung anong pribilehiyo ang ipinagkaloob sakanya.

Bukod sa may-akda, ang ilan sa mga tauhan na kanyang nabanggit sa talumpati ay ang mga Auschwitz na silang nagpahirap sa anim na milyong Europeong Hudyo o ang mga biktima ng Holocaust.

6. TAGPUAN/PANAHON

Ang Holocaust ay naganap sa kapanahunan ng  Ikalawang Digmaang Pandigdig na tinupad ng pamumunong Nazi sa Alemanya, na pinamumunuan noon ni Adolf Hitler. Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig na nagtagal mula 1939 hanggang 1945 ay nagpahirap sa milyon-milyong katauhan sa iba’t ibang bansa. Matagal nang nangyari ito ngunit maaaring magkaroon ulit ng ganitong pangyayari dahil sa iba’t ibang gulo na nagaganap sa mundo. Kaya nararapat na gamitin natin sa tama ang bawat oras at kalayaan na mayroon tayo.

Samantala, ang kanyang talumpati ay isinagawa sa isang Concert Hall sa Stockholm, Sweden noong ika-10 ng Disyembre taong 2002.

7. NILALAMAN O BALANGKAS NG MGA PANGYAYARI

            Sa simula ng talumpati, nabanggit na agad ang Holocaust at sumunod ang mga paglarawan niya sa kanyang takot at pagdurusa sa mga nangyari noon. Maiintindihan dito kung ano nga ba ang naiwang bakas ng pangyayaring iyon sa mga biktima nito. Ngunit sa kabila ng mga ito ay tulad sa ibang akda, may mga positibong bagay na magpapaalala sa atin kung bakit ba tayo nagpapatuloy sa mundong ito kahit na anong hirap ang mapagdaanan natin at para sa akdang ito, iyon ay pag-ibig.

8. MGA KAISIPAN O IDEYANG TAGLAY NG AKDA

Sa talumpati ni Imre Kertesz sa paggawad sa kanya ng Nobel Prize of 2002, ipinakita niya ang padurusa, pagdadalamhati, at paghihirap niya sa mga panahong iyon. Ang naranasan niya ay maaaring maranasan din ng iba ngunit dapat pa ring magpatuloy sa buhay dahil sa mga pagsubok na ito, makapupupulot tayo ng mga aral at ang mga aral na ito may maaaring maibahagi rin natin sa iba at magagamit natin bilang gabay sa panghabang buhay.    

Ipinahayag niya rin sa dulo ng kanyang pahayag na sa kabila ng lahat ng ito, pag-ibig ang isa sa mga salik ng buhay na nagbibigay lakas sa atin upang bigyang halaga natin ang ating mga sariling buhay. Maaring itong pag-ibig ay para sa kapwa tao, bagay, hayop, kultura, bansa, at anuman ay binibigyan tayo nito ng kapangahasan upang lumaban. At syempre, huwag nating kalimutan ang Panginoon na Siyang tunay na gumagabay sa anumang gawin natin sa buhay natin at Siya ang nagturo sa ating umibig sapagkat minamahal Niya tayo higit pa sa sarili.

9. ESTILO NG PAGKAKASULAT NG AKDA

Sa kanyang paglalahad ng talumpating ito, agaran niyang ipinaalam sa mga tagapakinig ang paksa. Binigyang diin niya agad ang kanyang layunin at nakaraan. Nasundan niya ang mga kailangan na salik sa paglalahad ng talumpati tulad ng mga tanong panretorika, pabibigay ng mga pahayag na nagbibigay inspirasiyon, at iba pa. Ang kanyang paglalahad ay hindi lamang masining sapagkat prangko rin ito.

 Ipinabatid niya ang kanyang karanasan sa paraang nagkukwento lamang siya sa mga tao ngunit nabibigyang buhay ang kanyang mga sinasabi marahil dahil sa mga pinili niyang salita upang mailarawan ang mga ito.

10. BUOD

 Ang talumpati ni Imre Kertesz ay tungkol sa di magandang karanasan ng mga indibidwal sa Europa noong panahon ng Holocaust dahil siya mismo ay kasama sa mga nakaranas ng pagpapahirap ng Nazi sa mga kababayan niyang Hudyo nang ilang taon. Sa kanyang talumpati, hinihikayat niya ang mga tao na patuloy na maging matatag sa  buhay lalo na’t sa ganitong panahon na mas komplikado ang sitwasyon. Kanyang ipinabatid ang kanyang mga mararahas na karanasan sapagkat nais lamang niya na matuto tayo sa ating nakaraan at ating makamtan ang tunay na budhi ng mundo. Sa lahat ng kanyang natanto, sa lahat ng kaniyang nadarama noong mga taong iyon sa dulo ng talumpati ay ipinaalam niya sa madla na kahit anong lupit ng mga pangyayari, tunay na pag-ibig ang magpapanatiling magpatuloy sa ating buhay.