BAWAL ANG ANAK NA LALAKI

BAWAL ANG ANAK NA LALAKI

Isinalin ni Marina Gonzaga-Merida

Mula sa ‘No Sons! A Superhero Tale of Africa’

(Isang Epiko mula sa Congo) ni Aaron Shepard

Sinuri nina Roldan, Buenaflor, Ungui, Magtoto, Cruz (10-Krypton)

1.     PAGKILALA SA MAY-AKDA (Ito ay hindi nangangahulugan ng pagsusuri sa pagkatao ng may-akda kundi sa mga bagay na nag-uudyok sa kanya upang likhain ang isang akda.)  [Bea Buenaflor]

Si Aaron Shepard ay ang may-akda ng award-winning na The Legend of Lightning Larry, The Sea King's Daughter, The Baker's Dozen, at marami pang mga libro ng mga bata mula sa mga publisher na malaki at maliit. Madalas na lumitaw ang kanyang mga kuwento sa Cricket at School's Magazine ng Australia.

Ang espesyalidad ni Aaron ay nagpapahiwatig ng mga folktale at iba pang tradisyonal na literatura mula sa buong mundo. Ang kanyang trabaho ay pinarangalan ng American Library Association, National Council for the Social Studies, American Folklore Society, Public Library ng New York, at Bank Street College of Education. Ang kanyang mga kuwento ay tinatangkilik ng isang malawak na hanay ng mga batang mambabasa-pati na rin ng mga matatanda-at perpekto para sa pagbabasa nang malakas.

Sa Web, pinanatili ni Aaron ang malawak na koleksyon ng mga mapagkukunan para sa mga guro, librarian, tagapagsalita, mga manunulat ng bata, mga magulang, at mga bata. Ang kanyang site ay tiningnan sa pamamagitan ng higit sa pitong milyong mga bisita at iguguhit higit sa 25,000 mga bisita sa isang linggo. Kabilang sa mga handog nito ang pangunahing koleksiyon ng script ng teatro ng libreng reader na ginagamit sa mga paaralan at mga aklatan sa buong mundo.

si Aaron ay nalulugod sa pagbabahagi ng magic ng kuwento.

2.     URI NG PANITIKAN (Pagtukoy sa mga anyo ng panitikang sinulat sa himig o damdaming taglay nito.)  [Rhen Joshua Ungui]

 Ang uri ng panitikan sa akda ay isang epiko. Ang epiko ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na kadalasan siya’y buhat sa lipi ng mga diyos o diyosa. Ang paksa ng mga epiko ay mga kabayanihan ng pangunahing tauhan sa kanyang paglalakbay at pakikidigma. Ang salitang epiko ay galing sa Griyego na epos na nangangahulugang ‘awit’ ngunit ngayon ito’y tumutukoy sa pasalaysay na kabayanihan.

       

3.     LAYUNIN NG AKDA (Pagsusuri sa kahalagahan ng akda kung bakit isinulat. Layunin ba nitong magpakilos o manghikayat, magprotesta at iba pa.)  

[Xienina Roldan]

Ang akda ay naglalayong magturo sa mga mambabasa kung paano tanggapin ang pagkakapantay-pantay sa kasarian ng mga anak mapababae man ito o mapalalaki at kung ano man ang kanilang kasarian ay karapatan ng isang magulang na alagaan, protektahan, at mahalin ang kani-kanilang mga supling.

PAGLALAPAT NG TEORYANG PAMPANITIKAN:

Mailalapat ang TEORYANG EKSISTENSIYALISMO na ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo (human existence). Makikita sa akda na nililimitahan ng datu na si She-Mwindo ang kanyang anak na si Mwindo dahil sa pagiging anak na lalaki kaya tinangka niyang pataying ang kanyang anak.

Maaari din ilapat ang TEORYANG KULTURAL na ang layunin ng panitikan ay ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga hindi nakakaalam. Ibinabahagi ng may-akda ang mga kaugalian, paniniwala at tradisyong minana at ipasa sa mga sunod na salinlahi. Ipinakikita rin dito na bawat lipi ay natatangi. Sa akda, masasabing ipinapakita dito ang kultura ng mga taga-Africa katulad ng pwede mag-asawa ng marami ang mga lalaki, mayroong ibinibigay na brideprice o dote sa mga asawa na lalaki na ibibigay nila sa kanilang asawa na babae, kaya mahihinuha sa akda na ayaw ni She-Mwindo ng anak na lalaki dahil malaki ang binabayaran ng mga lalaki kapag ito ay nag-asawa na.

4.   TEMA O PAKSA NG AKDA (Ito ba ay makabuluhan, napapanahon, at mag-aangat o tutugon sa sensibilidad ng mga mababasa?)

[Xienina Roldan]

Ang tema ng akda ay tungkol sa mga sumusunod: pagtanggap sa kasarian ng anak, pagmamahal ng magulang, pagmamahal ng anak, pagmamahal ng mga kapamilya at kamag-anak, pag-alaga ng magulang sa kaniyang anak, pagkilala sa mga kultura ng bansang Africa.

5.     MGA TAUHAN/ KARAKTER SA AKDA (Ang karakter ba’y anyo ng mga taong likha ng lipunang ginagalawan, mga taong di pa nalilikha sa panahong kinabibilangan o mga taong nilikha, nagwasak, nabuhay o namatay.)  

[Eunice Faith Magtoto]

She-Mwindo - Datu ng isang nayon na mayroong pitong asawa at nais lamang magkaroon ng anak na babae at ipinagbabawal ang anak na lalaki.

Mwindo - Natatanging anak na lalaki ni She-Mwindo. Ipinanganak na naglalakad, nagsasalita at nakakaintindi.

Ang Paboritong Asawa - ang ina ni Mwindo at ang paborito sa lahat ng pitong asawa ni She-Mwindo.

Tiya Iyangura - Tiya ni Mwindo. Ang tumanggap ng lubos kay Mwindo noong siya ay ipinatapon sa ilog

6.     TAGPUAN/PANAHON (Binibigyang-pansin sa panunuring pampanitikan ang kasaysayan, kapaligiran at panahong saklaw ng isang akda bilang mga saksi ng kalagayan o katayuan ng isang indibidwal ng kanyang kaugnayan sa kapwa at lipunan.)  [Rhen Joshua Ungui]

Ang tagpuan sa kwento ay mula sa nayon ng Tubondo, ang epiko ay galing sa mga taga Congo sa bansa ng Africa. Ipinakita sa akda kung paano ang naging pagtrato ng datu sa kanyang anak na lalaki at binibigyang importansya ang mga anak na babae, ito ay kasalukuyang nangyayari sa bansang Africa kaya masasabing ito ay makatotohanan at base sa realidad

7.     NILALAMAN O BALANGKAS NG MGA PANGYAYARI (Isa bang gasgas na pangyayari ang inilahad sa akda? May kakaiba ba sa nilalamang taglay? Dati o luma na ba ang mga pangyayari o may bagong bihis, anyo, anggulo o pananaw? Paano binuo ang balangkas ng akda? May kaisahan ba ang pagkakalapit ng mga pangyayari mula simula hanggang wakas? May nautuhan ka ba sa nilalaman ng akda?)  [Eunice Faith Magtoto]

- Ang akda ay mauunawaan kaagad dahil naipaliwanag ng epektibo at maayos ang suliranin sa pamamagitan ng mga pagtatangka at mga banta.

- Sa daloy ng istorya ay nagpapakita din ito ng iba’t ibang kultura sa Africa tulad ng pagkakaroon ng madaming asawa na babae ng mga lalaki.

- Ang nais iparating na mensahe ay may kalumaan na dahil isa itong epiko ngunit ito ay nanyayari parin sa kasulukuyan particular na sa Africa.

8.  MGA KAISIPAN O IDEYANG TAGLAY NG AKDA (Ang isang akdang pampanitikan ay nagtataglay at nagpapaliwanag sa mga kaisipang umiiral, tinatanggap at pinatutunayan ng mga tiyak na sitwasyon o karanasan. Maaari ding ang mga kaisipang ito ay salungatin, pabulaanan, magbago o palitan. Ito ba ay mga katotohanang unibersal, likas sa tao at lipunan, mga batas sa kalikasan, sistema ng mga ideya o paniniwalang kumokontrol sa buhay? Mahalagang masuri sa akda ang mga kaisipang ginamit na batayan sa paglalahad ng mga pangyayari.)  

[Renz Gregory Cruz]

Dapat pahalagahan ang anak, lalaki man o babae. Katulad ng sinabi sa kwento, ang magulang ay hindi maaaring maging ama kung wala siyang anak at ang anak ay hindi maaaring maging anak kung wala siyang

magulang. Natutuhan natin sa akdang ito na kahit ano mang kasarian ng ating mga anak, dapat inaalagaan parin sila at hindi dapat inilalayo katulad ng ginawa ni She-Mwindo na ayaw sa kanyang anak na si Mwindo dahil siya ay lalaki.

9.    ESTILO NG PAGKAKASULAT NG AKDA (Epektibo ba ang paraan ng pagkakagamit ng mga salita? Angkop ba ang antas ng pang-unawa ng mga mambabasa sa pagkakabuo ng akda? May bias ba kaya ang istilo ng pagkakasulat sa nilalaman ng akda? Masining ba ang pagkakagawa ng akda? Ito ba’y may kahalagahang tutugon sa panlasa ng mambabasa at sa katangian ng isang mahusay na akda?)  [Renz Gregory Cruz]

   Ang estilo ng akda ay gumagamit ng linear na banghay dahil sa pagkasunod-sunod ng pangyayari sa kwento; ang awtor ay gumamit rin ng estilong pagsasalaysay sa paraang pagkasunod sunod ng mga pangyayari sa kwento. Gumamit rin ang awtor ng paglalarawan sa “Ang sanggol ay nagliliwanag tulad ng sumisikat na araw”. Mayroon ding paulit-ulit na mga salita na inaawit ni Mwindo noong siya ay isinilang, at kung siya ay balak tangkaing patayin ng kanyang ama na si She-Mwindo.           

10. BUOD (Hindi kailangang ibuod nang mahaba ang istorya ng akda. Ang pagbanggit sa mahahalagang detalye ang bigyang-tuon.)  [Bea Buenaflor]

Si She-Mwindo ay may pitong asawa, hindi nagtagal nanganak ang anim sa kanila ng babaeng sanggol ngunit ang kanyang paboritong asawa ay nanganak ng kakaibang sanggol na lalake. Kakaiba si Mwindo dahil nang ipinanganak ito ay naglalakad at nagsasalita na ito. Hindi nagustuhan ng datu na nanganak ng lalake ang kanyang asawa kaya pinagtangkaan niyang patayin si Mwindo, pero hindi naging matagumpay ang datu dahil sa kakaibang taglay ni Mwindo. Sa huli ay tinanggap rin ni She-Mwindo ang kaisang anak niyang lalaki na si Mwindo.